ताक

  ताक ! हि अशी गोष्ट कि लहानपणी ती प्रत्येक घरात असणारच ! आज दुधाचेच भेटणे मुश्कील तर ताकाची काय व्यथा ..चहा आला तरी त्यात थोडे दुध जास्त पाणी . बळेच तो पाण्याचा चहा नरड्याखाली ढकलायचा . शहरात तर हीच स्थिती . खेड्यांमध्ये थोडी बरी परिस्थिती , कमीतकमी तिथे पिशवीचे दुध नसते . तशी मी अश्या गावात राहते जिथल्या मातीला खेड्याचा सुगंध आहे आणि आभाळाला शहराचा रंग आहे ! म्हणून  पाणी न मिसळेले दुध आम्हाला सहज उपलब्ध आहे . आणि त्यावर साय तर अशी जाड चांगली येते . पण माझे तोंड बांधलेले आहे कारण वजन ! बरे लेकरांना दुध गाळून दिले तरच पिणार , मग काय त्या सायीचे विसर्जन प्रत्येक दिवशी दह्यात . मला साय खायला खूप आवडायची , म्हणजे आवडते पण . लहानपणी आईची नजर चुकवून चुलीवर कोळशाच्या धगीवर उकळणारे ते दुध आणि त्यावर आलेली ती साय भेटली कि अमृत भेटल्याचा आनंद ! आज चणे आहेत पण दात गेले .. मग आता माझ्याकडे साधारण आठवड्यात दह्याचे पातेले भरते . मग ताक !

          ताक करणे खरच म्हणजे खरंच खूप आनंददायी असते . अगदी कृष्णाच्या गोकुळात गेल्याचा भास होतो. दह्याचे पातेले फ्रीजमधून बाहेर काढले कि पहिली आठवते माझी आजी . रंगाने उजळ , नऊवारी साडी , चोळी घातलेली , चेहऱ्यावर म्हातारपणाच्या खुणा भरगच्च , पण एक लाजरे हसू त्यांना षोडशीपेक्षाही सुंदर करत होते . अशी माझी आजी ताक करायला लागली कि जणू मथुरेची यशोदा भासे . मागच्या दारातल्या आंब्याच्या झाडाला रवी अडकवण्याची दोरी होती . स्वच्छ सारवलेली जमीन आणि एका डब्यात आजी ताक करे . ती रवीची लयबद्ध हालचाल , आणि डब्यातल्या ताकाचे त्याबरोबर उसळणे . जणू एखादी लावण्यवती रस्त्याने ठुमकत चालत आहे आणि भोवतालची गर्दी उगीच आनंदाने , हर्षाने  उसळत आहे ! अलगद त्या लोण्याने डोके वर काढावे आणि आजीने ते मोठ्या नजाकतीने , हातांवर नाचवत वर काढावे . ते धुवून घेणे हि पण एक कलाच बर का ! कारण ते हाताला चिकटलेले लोणी , मऊ अगदी सोडवत नाही पण हळुवारपणे ते पातेलेल्या पुसत राहावे . बोटांच्या मध्ये साचलेले ते लोणी लहानपणी जेंव्हा आजी भावाला चाटावी  न तेंव्हा मी लहान का नाही याचा खूप खेद होई , आणि मग वाटे मी रांगत असेल तेंव्हा आजी मलाही चाटवत असेल ! शेवटी ती तो गोळा फिरवत फिरवत मस्त गोल करायची . त्यात बोट घालणे म्हणजे एक मनात रुंजी घालणारी खोडी ... पण ते केल्याशिवाय मी काही हलत नसायची ...मग हळूच ते बोट तोंडात ..काय चव होती ...सांगणे तसे अवघडच ! पण आठवले न कि मनीमानसी आनंद दाटतो .. आणि एक स्मिताची रेषा चेहऱ्यावर उमटते , आजही !

         आताही जेंव्हा जेंव्हा मी ताक करते तेंव्हा मला हे सारे जसेच्या तसे चित्रपट पहावा तसे नजरेसमोरून जाते .. हे वाचणाऱ्या किती जणींनी हा हर्ष अनुभवला असेल , ताक करण्याचा पण मी जेंव्हा ताक करत असते तेंव्हा फक्त एक स्मित असते मनात आणि मुखावर .. मग कुणीतरी म्हटलेले आहे , 'ताक करणारी स्री  पहिली ना गोकुळातली ती समाधानी यशोदा आठवते , एक सुखी , समाधानी स्री आठवते ...' हे सत्य आहे सख्यानो ! एकदा ताक करून पहाच ...गोकुळात आहात असे वाटेल ! 

एक मैत्रीण

    प्रत्येकाच्या जीवनात सुखदु:खाचे लपंडाव चालूच राहतात . पण माझ्यासारखे काही असतात ज्यांना होऊन गेलेल्या घटना , भोगून झालेले दु:ख पुन्हा पुन्हा आठवून कष्टी होणारे . सतत झाले ते आठवून आज  शून्य जगत  राहिले . सारे आप्तेष्ट त्याची जाणीव करत . जीवन प्रवाही आहे , थांबू नये असेही सांगत . पण सारखे स्वताचे आयुष्य कुणापुढे उघड करत राहावे असे खचितच कुणाला वाटत नाही . नवरा , आई वडील आणि प्रियजन आपल्या या निराश विचारांनी कष्टी होतील म्हणून त्यांना सांगवत नाही . मला नाही माहित कि प्रत्येकाच्या आयुष्यात असे होते कि नाही परंतु मला बऱ्याचदा अश्या घटनांना सामोरे जावे लागते . अश्या क्षणी गरज असते अश्या एका नात्याची जे जवळ तर असते पण आपल्या रोजच्या जीवनाचा भाग नसते . आणि मैत्रीशिवाय असे कुठले नाते आहे असे मला वाटत नाही !
     मग अशीच एक मैत्रीण भेटली व्हाटस अपवर , तिच्या happy quotes या ग्रुपवर ! रोज सकाळी मनाला उभारी देतील असे तिचे quotes वाचून आपोआप मन शांत होते . रोजच्या व्यापात होरपळून जाणारे जीवन पुन्हा उमलून येते . कधी मन निराश होते कि मी इतके कष्ट घेते सार्यांसाठी तरी कुणाला त्याचे काहीच नाही ! तेंव्हा ती सांगते निष्काम कर्मच खरा आनंद देते , आणि मन पुन्हा स्वच्छ होते . कधी कुणी जवळच्या व्यक्तीने दुखावले असते ...खूप खूप राग येतो ! तेंव्हा हळूच सांगते स्वतःसाठी जग कि ग ! कधी उगाच रागाची रेषा चेहरा भरून टाकते , मग ती सांगते हास्याने स्वतःचे आणि सभोवताली असलेल्या साऱ्यांचे जीवन उजळून टाक ! वेदना काळजाला कापते तेंव्हा ती म्हणते जिथे सुख सर्वदा थांबत नाही तिथे दु:खाची काय बिशाद !
           धन्यवाद माझ्या न भेटलेल्या मैत्रिणी .....तुझ्यासाठी हे काव्यपुष्प !

एक मैत्रीण

एक मैत्रीण मला आंतरजालावर भेटलेली

तिथेच तिच्या सुजनत्वाची ओळख पटलेली

सुखदु:खात आजवर हरवलेली हयात

दु:खाचा भ्रम फक्त रुतलेला मनात

सुखाचे कवडसे दाखवून मला गेलेली

एक मैत्रीण ...

नैराश्य कवटाळले सोडून दिली उमेद

कालच्याच रस्त्यावर शोधत होते प्रमोद

अभिनव पथाचा ठाव देऊन गेलेली

एक मैत्रीण ....

अवहेलनेने विदीर्ण झाले जेंव्हा काळीज

दडलेली आहे तुझ्याही अंतरात वीज

स्व: साठी जगून बघ , सांगून मला गेलेली

एक मैत्रीण ...

जिथे असशील , तिथे चांदणी होऊन रहा

रुसलेल्या क्षणी जन्माचे मोल सांगत जा

दुवा , राहो तुझ्या जीवनात पुष्पे उमललेली

एक मैत्रीण ...

               संध्या §

      

तूच एक

तुझ्यासाठी असतील कैक

माझ्यासाठी तूच एक

तू खूप साहिलस मला

खिदळताना पाहिलस मला

तू सावरलस , कधी ऐकवलंस

माझ्यासोबत धडपडलास पण

आणि हातातला हात सोडलास

शेवटी दुरावलास सुद्धा ...

तुझ्यासाठी असतील रे कैक

माझ्यासाठी फक्त तूच तू एक

मी तिथेच कोसळले , पुरती संपले

तुझ्याचसाठी निशीदिन तरसले

उठून धावले , पुन्हा धडपडले

धूळ होऊन धुळीत मिसळले

वारा आला , अंगाला स्पर्शून गेला

डोळे उघडले समोर पहिले रे तुला

बेफाम झाले , पुन्हा धावू लागले

तुझ्यामागे ..

दम नाही रे लागला

एका जागी तू उभा राहिलास

अन हात पसरलेस माझ्याकडे

मी पुन्हा धावले जिवाच्या आकांताने

न्हाऊ घालणार होते प्रेमाच्या स्पर्शाने

मी हात लावला ,

तू मात्र तसाच हात पसरून उभा

मी तुझा चेहरा ओंजळीत धरला

तू माझ्याकडे बघत नव्हतास

नजर दुसरीकडेच लावून होतास

तिथे ती होती हात तुझ्याकडे पसरून

दोघे बिलगलात अस्तित्व माझे विसरून

मी मागे फिरले , रडत कुढत तुला दुषणे देत

एका जागी ठेचाळले

माती बाजू करून पहिले

तर ....

तिथे माझा निष्प्राण देह होता ...

पाहून खूप हसले , वेड्यासारखी

ऐकणारे कुणी नव्हते तरी

मोठ्याने ओरडून म्हटले ...

बघ बघ ..

तुझ्यासाठी असतील रे कैक

पण माझ्यासाठी न फक्त तूच आणि तूच एक ....

         -संध्या §.